Pazartesi günü İsrail parlamentosu Knesset çevresinde düzenlenen sıcak ve öfkeli kitlesel gösterilerin ardından Kudüs sessizliğe bürünmüş görünüyor.
Hafta sonu boyunca, protestocular tarafından Sacher Park’ta kurulan çadırlar söküldü ve geride çöpleri toplayan bir alakarga sürüsü kaldı.
Anayasa Mahkemesi’nin önündeki kavşakta, polisin Pazartesi gecesi kalabalığı dağıtmak için çaresizce sıktığı suyun pis kokusu hâlâ duyuluyor. Ama şu anda kavurucu yaz sıcağında trafik normal akıyor.
Aylarca tırmanan siyasi krizin ardından Pazartesi, kitlesel öfkenin patlamasıyla bir dönüm noktası olmuş gibi görünüyor.
Bundan sonra ne olabilir?
Bu yıl hükümetin “adalet reformu” adı altında önerdiği yasal değişikliklere karşı protestolara katılan birçok kümeden biri olan Black Flag’in kurucusu Shikma Bressler, “Derin bir nefes alıyoruz ve ileriye bakıyoruz” diyor.
Önde gelen bir fizikçi olan Bressler, “Dün savaşı kaybettik. Ama bir hareket başlattık. Birbirinden ve kendi gücünden habersiz devasa bir kitleyi bir araya getirdik. Şimdi bu gücü nasıl kullanacağımızı bulmalıyız” diyor.
Protestocular aylardır Başbakan Binyamin Netanyahu’nun Anayasa Mahkemesi’nin yetkilerini sınırlama çabalarını engelliyorlardı.
Ancak hükümet Pazartesi günü tek bir konuya, “makul kritere” odaklanacak şekilde değiştirdi ve Knesset’ten talep ettiği değişikliği geçirerek taktiksel bir zafer kazandı.
Yasanın geçmesiyle birlikte, Anayasa Mahkemesi yargıçları artık hükümetin uygulamalarının “makul” olmadığı düşüncesini kararlarında kullanamayacak.
Başbakan karşıtları bunun bir başlangıç olduğunu ve Netanyahu’nun Anayasa Mahkemesi’nin etkisini azaltma yönündeki adımlarının devam edeceğini düşünüyor.
Bunların arasında yargıçların seçiminde ve meclise Anayasa Mahkemesi kararlarına aykırı kararlar alma yetkisi verilmesinde değişiklikler olabilir.
Pazartesi gecesi ana haber bültenlerinde yaptığı konuşmada Netanyahu, reformların “ihtiyaç duyulan demokratik adımlar” olduğunu ve “yürütmenin kolları arasında bir tür denge yaratmayı amaçladığını” söyledi.
Başbakan diyalog çağrısı da yaptı ama aynı zamanda bu hafta yaz tatiline girecek olan meclis açıldığında reformları sürdürme kararlılığının işaretlerini de verdi.
Shikma Bressler gibi muhalifler için, İsrail tarihindeki en sağcı bu hükümetin getirdiği yasa teklifleri, “bir tür ırkçı, aşırı sağ diktatörlüğe doğru” tehlikeli bir kaymayı temsil ediyor.
Bressler, son altı aydır bir öğrenme sürecinden geçtiklerini söylüyor.
Son zamanlara kadar “makullük kriteri”nin ne olduğunu çok az kişinin bildiğini anlatıyor ve ekliyor:
“İsrail halkı hukuk, demokrasi ve idare hukuku alanlarında müthiş bir ileri eğitimden geçti.”
Sonuç olarak, Bressler’e göre İsrail bu süreçte “çoğulcu cehaletten çoğulcu özgüvene geçti”.
Ama bunu bir mücadele stratejisine dönüştürmenin kolay olmadığını da kabul ediyor.
Mutlaka yasal süreçler olacaktır. Bunlardan bir kısmı temyiz ve Netanyahu’nun yetkilerini kısıtlamaya çalıştığı Anayasa Mahkemesi’ne yapılacak başvurular olacak.
Ancak Bressler, sokakları aktif tutmanın ve hükümete karşı olan asker, polis, yargıç herkesle dayanışma içinde olmanın hayati önem taşıdığını da vurguluyor.
“Öyle ki direnmeye karar verdiklerinde İsraillilerin çoğunluğunun arkalarında olduğunu bilmeliler” diye devam ediyor.
Halihazırda hükümetin yasal değişiklik planlarına karşı çıkan binlerce İsrailli yedek asker, gönüllü askerlik hizmetini reddedeceklerini beyan eden bir dilekçe imzaladılar.
Gönüllü askerliğin halkın psikolojisinde bu kadar derin bir değere sahip olduğu bir ülkede, bu dilekçenin pratikte ne anlama geleceği belli değil. İstekli yedeklerden bazıları pilot, istihbarat subayı veya özel kuvvetler mensubu olarak görev yapıyor.
27 yaşındaki gazi Adam Schacham, hükümetin reform planlarını protesto eden dilekçeyi imzalayan yedek askerlerden biri.
Pazartesi gecesi şovunda konuştuğum Schacham, “Yedek subay görevimi yaparken, yeni askerler eğitiyorum” dedi:
“Bundan sonra bunu yapmayacağım. Yani bu askerlerin eğitimi eksik olacak. Çok üzgünüm.”
Geçen Pazar, Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü, hükümetin yargıda reform yapma planlarının ülkenin yedek kuvvet sistemini tamamen baltalayabileceği konusunda uyardı.
Bu isyanın örgütlü ordu birlikleri arasında yayılmaya başlaması bile endişe vericidir.
Netanyahu, istekli yedek kuvvetleri “askerlik hizmetini siyasi tartışmaların dışında bırakmaya” çağırdı.
Adam Schacham, bu yasaların geçişi durdurulabilirse İsrail’in bir süre daha acı çekmesini istediğini söylüyor, ancak protestoların şiddete dönüşmemesi gerektiğinde ısrar ediyor.
Gururlu bir İsrailli olarak Schacham’ın protestosu da önemli bir koşula bağlı.
“Ülke gerçekten tehdit altındaysa ve çaresi yoksa şüphesiz hepimiz orada olacağız.”
“Ülke güvende olur olmaz, demokrasimiz için inandığımız mücadeleye ve tartışmaya devam edeceğiz.”
